Jeżeli po spadkodawcy dziedziczy więcej niż jedna osoba, między współspadkobiercami powstaje wspólność majątku spadkowego, która trwa do chwili dokonania działu spadku. Czy w przypadku gospodarstw rolnych to dobre rozwiązanie?
Współspadkobiercy stają się współwłaścicielami rzeczy wchodzących w skład spadku, a także współuprawnionymi w odniesieniu do pozostałych praw.
Wspólny zarząd czy dział spadku
Oznacza to, że muszą podejmować wspólnie decyzje dotyczące majątku. To zależy od sytuacji, relacji między spadkobiercami. Gdy wspólne zarządzanie nie jest możliwe wyjściem jest dokonanie działu spadku.
Dział spadku polega na określeniu majątku wchodzącego w skład spadku i podziale go między poszczególnych spadkobierców.
Należy więc w pierwszej kolejności ustalić jakie składniki i o jakiej wartości wchodzą w skład majątku spadkowego. Następnie określa się jaką wartość poszczególnych składników majątku spadkowego powinni otrzymać poszczególni spadkobiercy stosownie do ich udziałów w spadku.
Termin
Nie ma określonego ustawowo terminu, do którego współspadkobiercy powinni podjąć decyzję o dziale spadku. Często zdarza się nawet, iż wspólność majątku spadkowego trwa przez długie lata. Przesłanką, w której dział spadku musi zostać przeprowadzony jest chęć chociażby jednego ze współspadkobierców do wyjścia ze wspólności majątku spadkowego.
Warto również zaznaczyć, iż przedmiotem działu spadku są jedynie aktywa. Nie dzieli się długów spadkowych.
Umowa lub sąd
Umowny dział spadku polega na zawarciu pomiędzy wszystkimi spadkobiercami umowy znoszącej współwłasność majątku spadkowego. Jest możliwy, gdy spadkobiercy są zgodni i są w stanie ustalić wspólne rozwiązanie, na które wszyscy się zgodzą. Umowny dział spadku może obejmować zarówno cały spadek jak i jego część.
Gospodarstwo- notariusz i akt notarialny
Forma co do zawarcia umowy jest dowolna, chyba że w skład spadku należy nieruchomość. Wtedy umowa o dział spadku musi być zawarta w formie aktu notarialnego. Czyli w przypadku gospodarstw zawsze będzie wchodziło w grę spotkanie przed notariuszem i sporządzenie aktu notarialnego.
Spadkobiercy w treści umowy muszą ustalić skład i wartość majątku oraz określić sposób wyjścia ze wspólności spadkowej.
Kiedy z działem do sądu?
Sądowy dział spadku następuje głównie wtedy, gdy współspadkobiercy nie są w stanie sami dojść do porozumienia. Jeżeli bowiem współspadkobiercy są zgodni co do podziału spadku to z reguły korzystają z umownego podziału, który jest szybszym sposobem.
Sądowy dział spadku może nastąpić zarówno, gdy wszyscy spadkobiercy są zgodni co do podziału spadku jak również w przypadku braku zgody między nimi. Z wnioskiem o sądowy podział spadku może wystąpić każdy ze współspadkobierców. Poza spadkobiercami z wnioskiem może wystąpić także nabywca udziału w spadku oraz w przypadkach określonych w ustawie, wierzyciel spadkobiercy.
Prawo do wystąpienia z wnioskiem o dział spadku nie jest ograniczone żadnym terminem. Sąd rozstrzyga sprawę w postępowaniu nieprocesowym.
Ile to kosztuje
Podstawowa opłata od wniosku o dział spadku wynosi 500 złotych, a jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt działu spadku to 300 złotych.
Jeśli jednak wniosek o dział spadku połączony ze zniesieniem współwłasności (tak będzie w przypadku gospodarstw rolnych) to oplata jest wyższa – 1 000 złotych. Jeśli strony są w stanie się porozumieć to i przygotują zgodny projekt – pobiera się opłatę stałą w kwocie 600 złotych.
Trzeba pamiętać, że w przypadku sporu- głównie w zakresie wysokości spłat w sprawie może zostać powołany biegły, który wyceni wartość spadku podlegającego działowi i określi wysokość spłat. Koszt opinii może wynieść kilka tysięcy- wszystko zależy od wycenianych nieruchomości tj. ich wielkości, zagospodarowania itp.
Cały spadek
W przypadku sądowego podziału spadku zasadą jest dział obejmujący cały spadek i tylko z ważnych powodów dział może być ograniczony do części spadku. Jeżeli nie dokonano działu całego spadku, przeprowadza się dział uzupełniający. Jak spadek może zostać podzielony?Co może zrobić sąd:
- podział w naturze tj. wydzielenie działek dla poszczególnych spadkobierców
- przyznanie jednemu spadkobiercy z obowiązkiem spłaty pozostałych
- podział cywilny tj. sprzedaż licytacyjna i podział środków pieniężnych
Uwaga na zgodę KOWR
Sąd dokonuje działu gospodarstwa mając na uwadze nie tylko przepisy ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego i wynikające z niej ograniczenia, ale również z art. 213 § 1 kodeksu cywilnego –
Jeżeli zniesienie współwłasności gospodarstwa rolnego przez podział między współwłaścicieli byłoby sprzeczne z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej, sąd przyzna to gospodarstwo temu współwłaścicielowi, na którego wyrażą zgodę wszyscy współwłaściciele.
Co to w praktyce oznacza? Sprzeczność podziału z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej– sąd zawsze określa to indywidualnie. Chodzi jednak o takie sytuacje, gdy zasady prowadzenia racjonalnej gospodarki przemawiają przeciwko podziałowi np. gdyby podział doprowadził do likwidacji gospodarstwa lub braku tak naprawdę możliwości funkcjonowania z uwagi na zbyt mały areał.
A co gdy zgody nie ma?
W razie braku zgody wszystkich współwłaścicieli, sąd przyzna gospodarstwo rolne temu z nich, który je prowadzi lub stale w nim pracuje, chyba że interes społeczno-gospodarczy przemawia za wyborem innego współwłaściciela.
W przypadku gdy powyższe warunki spełnia kilku współwłaścicielu lub nie spełnia nikt, sąd przyzna gospodarstwo rolne temu z nich, który daje najlepszą gwarancję jego należytego prowadzenia.
Sąd może zdecydować o sprzedaży wszystkich wartościowych składników majątku spadkowego i podziału pomiędzy spadkobierców uzyskanych w ten sposób środków pieniężnych.
Sposób ten jest bardzo niekorzystny dla współspadkobierców, ponieważ często zdarza się, iż składniki majątku spadkowego sprzedawane są wówczas poniżej swojej wartości, a ponadto spadkobiercy obciążani są kosztami komorniczymi. Jeśli jednak nikt nie chce gospodarstwa przejąć jet to jedyne wyjście. I wiele korzystniej jednak jest dojść do porozumienia i sprzedać nieruchomość bez udziału komornika.
Praktyka z sali sądowej pokazuje, że niestety nie zawsze takie porozumienie jest możliwe.
Podsumowując kwestie związane z podziałem spadku mogą być dla wielu osób problematyczne. Skomplikowane przepisy kodeksu cywilnego mogą być kłopotliwe, szczególnie dla osób, które nie miały wcześniej do czynienia z prawem.
Zdecydowanie korzystniejszym rozwiązaniem jest umowny podział spadku, który niweluje koszty sądowe oraz pomaga zaoszczędzić wiele czasu i nerwów związanych z postępowaniem w sądzie. Warto jednak treść takiej umowy skonsultować z profesjonalnym pełnomocnikiem, szczególnie gdy w skład spadku wchodzi nieruchomość.
Potrzebujesz porady prawnej?
Mam nadzieję, że dowiedziałaś/dowiedziałeś się z artykułu przydatnych dla Ciebie rzeczy.
Jeśli Twoja sprawa wymaga konsultacji i potrzebujesz porady prawnej to skontaktuj się proszę ze mną- zadzwoń lub napisz mail. Wszystkie informacje kontaktowe są w zakładce Kontakt oraz panelu bocznym (lub poniżej jeśli czytasz artykuł w telefonie).
Jeśli masz jakieś pytania czy uwagi zostaw pod artykułem komentarz.
A jeśli zainteresował Cię artykuł, kliknij proszę „Lubię to” poniżej tekstu, udostępnij lub zajrzyj na moją stronę na Facebooku– PrawnikRolnika i bądź na bieżąco z najnowszymi wpisami.
